Etymologia nazwy "Podlasie" do dziś nie jest jednoznaczna. Najprawdopodobniejsze są dwie wersje: Pierwsza, mówi o tym, że nazwa wzięła swój początek od olbrzymich niegdyś, a dziś tylko częściowo zachowanych puszcz i kniei. Tezę tę potwierdza(ło) wielu historyków m.in. znany i wybitny polski językoznawca Bogumił Samuel Linde w swoim monumentalnym Słowniku języka polskiego podając hasło Podlasie, Podlasze, Polesie interpretował pochodzenie nazwy od położenia, a mianowicie: "jako kraj bliski lasów podlesiem nazywany, albo, że nazwa Podlasia może pochodzić od gęstych lasów" Podobnie twierdzi współczesna regionalistka i folklorystka Podlasia  Anna Natalia Kozera

Druga równie prawdopodobna wersja to taka, że Podlasie wzięło swą nazwę od Lachów, czyli Polaków zamieszkujących te tereny. Twierdził tak m.in. znakomity znawca etnografii Podlasia i etymologii  Zygmunt Gloger, który uważał, że nazwa Podlasie nie powstała od lasów, jak nazwa Polesie, ale od Lachów (nazwa plemienia), przy granicy, których ciągnęło się Podlasie. Było to zatem pod-lasze (...) W tym przekonaniu popierał Glogera, także inny znany ówczesny regionalista Józef Mikulski, który pisał: Mazurzy zwartą ławą osiedli ziemie od środkowej Wisły do Liwca. Za Liwcem natomiast przemieszali się z ludnością ruską, która z czasem, naturalnym biegiem rzeczy uległa ich kulturze, przyjmując kulturę polską jako swoją. Jednak kraj leżący za Liwcem długi czas zwano Podlasze tj. kraj <>, co z czasem z mazurska przerobiono na Podlasie

Inna spotykana hipoteza to np. wskazywanie na genezę słowa Podlasie od nazwy sąsiedztwa z terenami zamieszkałymi przez Jaćwingów, których Polacy nazywali Podlasianami lub Polesianami.

Historia

Przez obszar Podlasia na przestrzeni dziejów przetaczały się różnego rodzaju wydarzenia historyczne. Poza grodem w Haćkach, jednymi z najstarszych wczesnośredniowiecznych grodów na Podlasiu są grody w Zbuczu, Klukowiczach i Zajączkach, powstałe w końcu IX i w X wieku. Gród w Zbuczu stanowił we wczesnym średniowieczu centrum administracji lokalnej. Informacje zebrane podczas wykopalisk wskazują, że zespół tych grodów należy wiązać z "mazowiecką" falą zasiedlenia tych terenów[5]. Tereny te znajdowały się pod panowaniem Bolesława Chrobrego (wyprawa w 1018 na Kijów). W czasie reakcji pogańskiej w Polsce i objęciu władzy na Mazowszu przez Miecława wymienione grody zostały zniszczone przed 1041 rokiem przez wojska Jarosława Mądrego[5], który przejmuje Podlasie w latach 1044-1046 od księcia Kazimierza Odnowiciela, w zamian za pomoc w stłumieniu buntu Miecława. W związku z tym od tego czasu region ten przez pewien czas znajdował się pod kontrolą Rusi Kijowskiej do czasów panowania króla Bolesława Śmiałego oraz w 1182 roku księcia Kazimierza Sprawiedliwego. W 1180 roku Drohiczyn otrzymał książę Leszek Mazowiecki (syn Bolesława Kędzierzawego) w zamian za pomoc zbrojną udzieloną Wasylowi Jaropełkowiczowi w wyprawie przeciw Włodzimierzowi Wołodarowiczowi. Kazimierz Sprawiedliwy przyłączył z powrotem do Polski Ziemię drohiczyńską w 1192 roku[6]. W latach 1209-1227 Ziemią drohiczyńską włada książę Leszek BiałyHYPERLINK \l "cite_note-6"[7], a w latach 1230-1238 książę Konrad I mazowiecki, który w 1237 roku sprowadził na Podlasie zakon rycerski braci dobrzyńskich. Do XV wieku Podlasie staje się terenem spornym między Mazowszem, Litwinami i książętami ruskimi. W 1390 roku król Władysław Jagiełło przekazał Podlasie księciu Januszowi I mazowieckiemu, który dzierżył je do śmierci w 1429 roku. W 1444 r. Kazimierz Jagiellończyk obległ zajęty cztery lata wcześniej przez księcia Bolesława IV Drohiczyn, w związku z czym Bolesław zdecydował się ustąpić z Podlasia za 6 tys. kop groszy praskich i w ten sposób Podlasie weszło w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. Od 1496 roku ziemia drohicka i mielnicka posługiwały się prawem polskim, a od 1501 roku także ziemia bielska. Na sejmie w Wilnie w 1566 wydzielono z Podlasia ziemię brzeską i kamieniecką, które wraz z księstwem kobryńskim utworzyły województwo brzeskie. Po podpisaniu unii lubelskiej w 1569 jako województwo podlaskie znalazło się w składzie Królestwa Polskiego na mocy aktu Przywilej przywrócenia ziemie Podlaskiej do Korony Polskiej. Podlasie wówczas składało się z ziem: drohickiej, mielnickiej i bielskiej. W okresie rozbiorów zostało rozdzielone między Prusy i Austrię wzdłuż Bugu. W 1807 część Podlasia przeszła do zaboru rosyjskiego (obwód białostocki), pozostałą zaś część w 1809 włączono do Księstwa Warszawskiego. Od 1815 część Podlasia, należąca uprzednio do Księstwa Warszawskiego, weszła w skład Królestwa Polskiego (Kongresowego). W 1919 znalazło się w całości w granicach II Rzeczypospolitej.